सर्वसुलभ कानुनी शिक्षा आझुक् आवश्यक्ता हो

अधिवक्ता रामरशण चौधरी

कानुनीरुपम थारुन बल्गर बनाइक्लाग प्रत्येक गाउँ वस्तीम कानुनी शिक्षा सम्वन्धि तालिम, अभिमुखिकरण गोष्ठी, सेमिनार, सडक नाटक डेखाई पर्ना जरुरी बा ।

कानुनी क्षेत्रकत्रा सहज व चूनौतीपूर्ण बा ?
कानुनी पेशा कलक् एकठो स्वतन्त्र पेशा हो । समग्रम कानुनी क्षेत्र सरसर्टी ह्यारबेर हरेक
विषयम जानकारी लिहपर्ना हुईलक् ओर्सेे और पेशासे यी पेशा मजा बा । कानुनी शिक्षाक बात हुइलकमार फे यी क्षेत्रम लगुइयनकेलाग ओत्रा सहज निहो । टफे सहज वातावरण निर्माण करसेक्ना अवस्थाजुन्हुक बा । ढिउर सम्भावना बोक्लक क्षेत्र फे कानुनी क्षेत्र हो । ओस्टक कानुन व्यवसायम काम कर्ना कानून व्यवसायी (वकिल) चाहे थारु ह्वाय या और जातजातिक मनै सक्कुनहक्लाग चूनौतीपुर्ण बा । खास कैख थारु कानुन व्यावसायिहुकन्हकहकम जनसम्पर्कके अभावम ओ आर्थिक कारणसे ढेरचुनौतीपूर्ण रहल अवस्था बा । समग्रम हम्र बुझबेर कुछमात्रम यी सहज रलसेफे मै कामकर्लक अनुभवम ढेर चुनौती सामना करपर्ना अवस्था डेख्ठु ।

नेपालम कानुनी क्षेत्रके अवस्था कसिन बा ?
नेपालम ढेरसे ढेर कानून निर्माण त हुईल बा । टफे कानुनक बारेम ढेर जानकारी निहुईल जसिन लागट । काकर की कानूननिर्माण कर्ना निकाय ओ कानून कार्यान्वयन कर्ना निकायह जानकारी हुईलसेफे वहुसंख्यक जनता देशके कानूनक बारेम ओत्रा जानकारी पाईसेक्लक अवस्था निहो । काकरकी कानुनक क्षेत्र सक्कुन्हक पहुँचम निहो । अध्ययन अध्यापन कर्ना, करैना विद्यालयक अभाव बा । ढेर संख्याम कानुन पर्हलक विद्यार्थी फे निहुइट । उहमार कानुनक उलघंन कर्ना मनै फे ओत्रह बाट । हर मेह्रिक कानुन बन्लसे फे कानुनी शिक्षाक अभावम याकर कार्यान्वयन प्रभावकारी रुपम हुईसेक्लक अवस्था निहो । कानूनक नजरम कौनो मनै अपराध कर्ल कलसे महिन कानूनक वारेम थाहा निरह कैख छुट्टि निपाजाईट । उहमार हमार जसिन देशम संविधान ओ कानून कलक् का हो थाहा निपाईल समुदायके संख्या ढेर हुईलक कारण राज्यक ओर्से कानूनी शिक्षाके कमि ओ कानूनी शिक्षाक सर्वसुलभ व्यवस्था मिलाई पर्ना आवश्यकता बा । एकहोर कानूनक निर्माण कर्ना ओ कानून कार्यान्वयन कराई सेक्ना निकाय जिम्मेवार ओ प्रभावकारी हुईपर्ना आवश्यकता बा ।

हमार गाउँठाउँम कानुनी शिक्षाके महत्वके वारेम थारु कानुन व्यवसायी, थारु पत्रकार, थारु कल्याणकारिणी सभा लगायत सक्कुज हातेमालो कैख गाउँ गाउँम जागरण लानपर्ना जरुर बा ।

कानुनी क्षेत्रम काजे ढेर जसो मनै पेशा वनाई निसेक्ट ?
कानूनी पेशा एकठो जिम्मेवार पेशा हो । यी व्यापार व्यवसाय जसिन ओ जागीरहस पेशा निहो । मै पैल्हफे कैसेक्नु, राज्यस्तरसे याकर सर्वसुलभ शिक्षाक व्यवस्था निहुल हो । दाङके सन्दर्भम झन कौनो स्कूल विद्यालयम कानुनी शिक्षा पह्राई निहुइल हो । एकहोर कानुन पहर्ना विषय महङ फे बा । साधारण मनैन्हकलाग यी अलिक गाह्रो विषय हो । उहमार फे ढेर जसो मनै कानुनह पेशा बनाई निसेक्ल हुईट । औरहोर यी पेशाम लग्ना मनै कम्तिम ५÷१० वर्ष अस सक्कु मनैनक विश्वास जिट पर्ठा । सुरुम काम सिख्ना समयम पैसा हुईल सेफे निहुईलसे फे चित्त वुझाख वैठ पर्ठा । कामह निरन्तरता डेना ओ धैर्यता कैख लग्ना मनै केल सफल हुईलक डेख्जैठा । कतिपय मनै काम से फेन झट्टह पैसाह प्राथमिकता डेना ओ आर्थिक अवस्था कमजोर हुईल मनै रोजीरोटीकलाग धैर्यता कर निसेक्ख विकल्पक रुपम और पेशा रोज्ठ उहओर्से ढेर मनै यीहीह पेशा वनाई निसेक्ट ।

अप्नक सहभागिता काजे कानुनी क्षेत्र होर बा ?
कानुनी पेशाम थारुन्हक सहभागिता बहुट कम बा । थारुन्हक पक्षम वकालत कर्ना मनै कमबाट । ज्याकरण कारणले थारु हुक्रझन समस्या भोग्टी बाट । याकर कारणसे फे मै यी क्षेत्रम अ‍ैनु । और कानूनी क्षत्रेम म्वार सहभागिताक मुख्य उद्देश्यकलक सवसे पहिला म्वार आपन घरम जग्गाक विषयम मुद्दापर्क समस्याम पर्नु त व महिह अन्यायक विरुद्धम आवाज उठैना ओ न्याय दिलाईक लाग लग्ना सोच बनैनु । कानुन विषय म्वार अभि रुचिके विषय निहुईलसेफे समयक मागहुईलक कारण यी पेशा रोज्लक हुइटु ।

थारुन्ह्क चासो कानुनी क्षेत्रम काजे कम बा ?
कानुनी पेशा विशेषतःसम्मानकलाग कैजैना पेशा हो । खासकैख आर्थिक अवस्था मजवुत हुईल मनै ईज्जतक लाग यी पेशा कर्ठ । पेशासे आम्दानी ह्वाय या निह्वाय घरक अवस्था मजवुत हुईलक ओर्से पेशा निछोर्ट तर थारु हुक्र कानून विषय पहर्ल कलसेफे ढेर समय टिक नैसेक्ठ आ ेयी पेशाम कम मनै केल काम कर सेक्ठ । ओत्रकेल निहोख हमार पारिवारिक, सामाजिक परिवेशक कारण कानूनी क्षेत्रम खासै चासो निडेना चलन बा । कौनो मनैन के ईच्छाहुईलसे फे यीका कर सेकि कैख निरुत्साहित कर्ना ओर्से थारु समाजम कानून विषय पहर्ना ओ पह्रैना पारिवारिक ओ सामाजिक वातावरणक अभाव बा । उहमार चासो कम डेपर्लक हो ।

थारु हुक्र कानुनी पेशा काजे र्वाज परि ?
हमार थारु जाट जौनसुकै विषयम फे और जातीन्हक तुलनामपाछ परल बाटी । उहपाछ परल कारणले ओ कानुनी अज्ञानतके कारण सम्पत्ति विहिन हुईना ओ हुईलक कारण आपन मूल्यवान जग्गा छोरक कमसल जग्गा रोज्ना सुगमसे दुर्गम ठाँउ रोज्ना यी समस्या हुइना हुइलक कारणले हमारलाग हरेक गाउँ ठाउँम कानुन विषयके महत्व बा । याकर फाईदा वेफाइदाक वारेम जानकारी डेना ओ अन्यायक विरुद्धम कानुनक साहरा लेक समाजह परिवर्तन कर सेक्जैना हुईलक कारण ढेरसे ढेर थारुहुक्र कानुनी पेशा र्वाज पर्ठा ।

संघीय सरकार बनलपाछ कानुनी क्षेत्रके सभावना कहाँ ठे बा ?
संघीय सरकार बनलपाछ तीनतहके सरकार बनलबा । याकर कारणसे हरेक तीनतहके सरकार जस्टक संघीय सरकार, प्रदेश सरकार ओ स्थानीय सरकार यी तिन्यौ तहके सरकारम न्यायिक समितिके बात फे जोरगील मार याकर एकठो सम्भावना डेखजाईट । और सरकार आपन घर अङनाम गैल व्याला कानुनी रुपम मुद्दा सम्बोधन कर्ना एकठो अवसर हुइलकमार फे याकर सम्भावना बा । ओस्टक आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक अधिकारक विस्तार हुइलक कारण कानूनी क्षेत्रके सम्भावनफे वह्रलक मै पैल बाटु ।


नीतिगतरुपम थारुन्हक मुद्दा सम्वोधन करकलाग कानूनी शिक्षा काम करी कनाअस् लग्ठा की नाही ?
थारुन्हकमुद्दा सम्वोधन करवेर राष्ट्रिय ओ अन्तराष्ट्रिय कानुनक ज्ञान हुईना जरुर बा । राज्यह दवाव डेना कलक राष्ट्रिय ओ अन्तराष्ट्रिय कानुनके सहारा लेक थारुनक जायज मुद्दाह आघ बह्राईकलाग राजनितिक ओ कानूनी व्यवस्थाक साहारा लेकआघ बह्रैना कामम बहुट सहयोग मिली । उहओर्से कानूनी शिक्षाह अनिवार्य बनाई सेक्लसे नीतिगत रुपम थारुन्हकमुद्दा सम्वोधन कर्नाम थप सहयोग कर सेकि कना विश्वास हो ।

कानुनी मुद्दाम थारुहुक्र कसिन मेह्रिक समस्या भोग्टी बाट ?
कानूनी मुद्दाकरकलाग् थारुहुँक्र मेरमेह्रिक समस्या भोग्टी वाट । जस्टकः अदालतसम कसिक पुग्ना ? अदालतसम पुगकलाग का कर्ना ? कसिक जैना ? केहिसे सम्पर्क कर्ना ? कना थाहा निपैना । अदालत पुग्लसेफे अदालती प्रक्रियाक बारेम जानकारी निपाख आवश्यकता से ढेरखर्च डिह पर्ना ओ थारु मनैनक झट्ट विश्वास निकर्ना हुईलक कारणसे मेरमेह्रिक समस्या भोग्टी बाट ।

कानुनीरुपम थारुन बल्गर वनाईक लाग का कर परी ?
कानुनीरुपम थारुन बल्गर बनाइक्लाग प्रत्येक गाउँ वस्तीम कानूनी शिक्षा सम्वन्धि तालिम, अभिमुखिकरण गोष्ठी, सेमिनार, सडक नाटक डेखाई पर्ना जरुरी बा ।

अन्तम कुछु कना बा की ?
हमार गाउँठाउँम कानुनी शिक्षाके महत्वके वारेम थारु कानुन व्यवसायी, थारु पत्रकार, थारु कल्याणकारिणी सभा लगायत सक्कुज हातेमालो कैख गाउँ गाउँम जागरण लानपर्ना जरुर बा ।
प्रस्तुतिः नविन चौधरी

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित