मघौटा नाचले चैनार थारु गाउँ

नविन चौधरी

थारू समुदायके सबसे बरा टिउह्वार माघ हो । यी पर्वह थारु समुदायके मनै लौव वर्षके रुपम, उन्मुक्ति दिवसके रुपम, सद्भाव र मेलमिलापके रुपम तथा नाचगान खुशीयाली मनाख दाजुभाइ, दिदीबाबुन, निस्राउ (कोशेली) उपहार प्रदान कर्ना, आफनसे बरा मनैनसे ढ्वाग सलाम लग्ना, आशिर्वाद लेना आदि विविध रुपमा मनैना चलन बा । यी पर्वम ढुमरु गीत, डफ गीत, मघौटा नाच जसिन अडिूक अडिूक नाच नच्ना फे कैजाइट ।

अत्रा ब्याला थारु गाउँ मघौटा नाच ओ गितले चैनार बनल बा । लर्काठेसे बुह्राईल मनै सम्म मघौटा नाच नच्टी गाउँ गुल्छार हुईल बा । उज्जर गोन्या, लाल बुलुस, नथ्या, लगैटी थारु बठ्न्याव जन्नी ओ लौरा बगाल आपन पहिरनम अत्रा ब्याला माघ ह चैनार बनैल बाट ।
मुरिया लाहान बाबा किस कर गैनु रे हाँ,
सखिय हो टिकुली छुटल पानि घाट सखिय हो,

अस्ट-अस्ट गितले थारु गाउँ घरम रहारङ्गित कर्टी घर-घर मघौटा नाच नच्टी बाट । अत्रा ब्याला ज्याकर मन फे चौंकस हुईल बा । सक्कु जन्ह गाउँ घरम माघ मन्टी, नच्टी गैटी रमाईलो कर्टी बाट । थारु संस्कृति भित्तरके मघौटा नाच सक्कुन्हक मनह बहलैना नाच हो । यी नाच म सक्कु जन्ह नच्ठ ओ रमाईलो कर्ठ । माघके लाहान सेक्क सुरु कैजिना यी नाच आपन आपन ग्रुप बनाख नच्ठ । एक गाउँ मनै और गाउँ कर्टी नाच जैना फे चलन बा । मघौटा गितके लय एकठो रहठ, वाकर शब्द अडिूक अडिूक रहठ । राम ओ सिताके कहानी से जोरक फे मघौटा गित गाजिठा कलसे बाबा ओ छाईके कहानी मसे फे यी मघौटा गित गैना चलन बा । उहमार ध्यार जसो थारु ओ बठिन्या उर्हक जैना कर्ठ । नच्टी, गैटी मैया, प्रेम बैस्ना दोष उर्हक जैना फे कर्लक पाजिठा ।ओस्टक, थारु हुक्र माघक दिन रातभर ढुम्रु गैना चलन फे बा । ढुम्रु गैना नच्ना रहारङ्गीत कर्ना प्रचलन फे अघत्यसे चल्टी आईल बा । ढुम्रु गित ओ नाचके फे छुट्ट मेरीक विशेषता बा । प्राय ढुम्रु गित थारु मनै केल गैना कर्ठ । यी गित फे छुट्ट मेरीक पहिचान बोक्ल बा ।

माघक लहान :माघ १ गतेक दिन लक्घक खोल्ह्वा, घट्वा, कुवाम लहान कैगिल बा । लहाए जाइब्याला फुला लोट्या तामका सिक्का वा डलर पैसा, चौरक टिका टेपरामा लेख जाइ परठ । सिक्का पैसा लड्या ओल्ह्वाम लहाख सेक्ख पाछ जल देवताह फुला अपर्ण कैगिल । चाउरके टिका बनाख लड्या, घाटम दाजुभाइसे टिका लगिक लगा कर्ना एकआपसम ढ्वाग सलाम कैक घर फिर्ता हुईना चलन चल्टी आईल बा ।

निस्राउ डेनाः लहाख सेक्ख पाछ सब थारू पुरुष घरम आख निस्राउ कहर्ठ । निस्राउ खास कैख चाउर, उरुद, न्वान छुट्छुट भाराम तिनचो वा पाँचचो उन्ज्राम झिक्ख छुट्याजाइठ । यी पुस्ताअनुसार अलग अलग भाराम ढैजाइट । असिख छुट्याइल निस्राउ कोसेलीम थप कैख आफन चेलीबेटिन माघी देवानीके दिन डेगिल बा ।

ढ्वाग स्यावा लग्ना : निस्राउ कहर्ना काम ओराख घरके सबसे बरा पुरुष वा महिलासे आफनसे बुह्रापाका पुर्खन ढ्वाग स्यावा लग्ना कैगिल बा ।
कामकाजके बाँडफाँड : माघक अवसरम घरका कामक बाँडफाँड कर्ना काम फे कैगिल बा । जस्त कि गढुरिया छन्ना, घरम उमेर पुगल छाइछावनके भ्वाजबिया कर्ना कि निकर्ना, घरक लेनदेन बारे छलफल, साहु महाजनसे कारोबार के कर्ना, भात भन्सक लाग भन्सरेनके महिनाअन्सार बट्ना आदि ।

हरेक जातिके चाडपर्वके आफन आफन खालके महत्व गरिमा ब्वाकल रहठ । समयके परिवर्तनसँग चाडपर्व मनैना तौरतरिकाम फेरबदल हुइना स्वभाविक हो । काल्हिक दिन कसिन रह ओसहख आज चल्ना बात निहो । वर्तमान समयम समाजके आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक एवम् राजनैनिक परिवर्तनले चाडपर्व मन्ना मनैना तरिकाम धेर भिन्नता आइल बा । मुले आफन पूर्खासे मनैटी आइल संस्कृतिके मौलिकपनकह भुलक चाँहि निहुइट । संस्कृति हमार पुर्खनके अमूल्य सैदान ओ निधि हो । आजकाल्हिक लौवपुस्ताम आपन भाषा संस्कृतिप्रति लगाव निदेख्जाइठ । यी सबजहनके चिन्ता ओ चासोके विषय हो ।

माघ पर्व थारुनके एकता, मेलमिलाप, सद्भाव,सहिष्णुताके पर्व हो । हम्र स्वयम् थारु फे यी पर्वके असल मौलिकपनह जिवन्त बनाख बचाए पर्ना जरुरी बा । माघक दिन घर फुटना, राजनीतिक दलके कमैया बन्ना, धेर जारडारु पिना, चाडपर्वम जार पिखकेल मनाइ परठ कना सोचम परिवर्तन कैक समयके मागअनुसार संस्कृतिह परिमार्जन कर निसेक्लसे संस्कृति नै धरापम पर स्याकट । आफन रीत चलनअनुसार देउदुर्गन ढर्कैना छाकीह सीमित कैख सेवनम न्यूनीकरण लान पर्ना जरुरी बा । ओहमार आझुक वैज्ञानिक युग सुहैना संस्कृतिम रुपान्तरण कर परठ  ।

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित