डेउठन्वा : थारु समुदायके एक पहिचान

गोरी डर्ना
था
रु समुदाय विविध सँस्कृति, परम्परा ओ चालचलनले भरल समुदाय हो । थारु समुदायम सँस्कृति ओ सभ्याताके समुन्द्र हो । थारु समुदायम आपन् किसिमक रिटिरिवाज, चालचलन, नाँचगान बा । ब्यतिगत व पारिवारिक जिम्बेवारी केल नाहि थारु समुदायम गाँउभरके रछा कर्ना, सामुहिक भावनालेक मिलजुल्क बैस्ना आपन किसिमक सिमारेखा बा । आपन घरपरिवारक सुख स्वास्थ हेर्ना घरक सिमा थारुनके घरक डेउरहार कोन्टिसे जोरगैल बा । ओस्टहक थारु गाँउक सक्कु घरपरिवारक सुख स्वास्थ हेर्ना गाँउकजो रछा कर्ना सिमा थारु गाँउम रहल डेउठन्वासे जोरगैल बा । गाँउक सक्कु घरपरिवारह ज्वारल डेउठनवक बारेम उग्रघार पर्ना म्वाँ प्रयास हो । लि चलि जाई थारु गाँउक सिमाह बाँन्ढल डेउठन्वा घुम ।


डिउठन्वा का हो ट ?
“डेउ” कलक् डेविडेउटा हुईट् ओ “ठन्वा” कलक ठाउँ हो । ट असिक ह्यारबेर डिउठन्वा कलक डेबिडेउटनक् बैस्ना ठाउ हो । थारु पुर्खाहँुक्र ढ्यार डेबिडेउटन् मन्टि अईल ओ पुज्टि अईल । थारुहुँक्र मन्ना उह डेबिडुर्गन्क बास डेउठन्वम हुईल ओ हुँकहन्क साथसहयोग लेक हमार पुर्खाहुँक्र आडिमकालसे हमार बँश ओ पुस्टा चलैटि अईल । हमार जीवन डेविडेउटनसे जोरगैल बा । हमार बँच्ना सैली, हमार सँस्कृति, हमार परम्परा ओ, हमार सभ्यता हम्र पुज्ना डेबिडेउटनके सँग चल्टी आईटा । हमार जिन्गी घरम रलक डिउरहार कोन्टि ओ हमार गाउँम रलक डेउठन्वासे जोरगैल बा ।
ुामिपुत्र हमार थारु पुर्खाहुँक्र बन्वा फाँरक् बैस्ल । किराकाँटि, रोग ब्याढि कुछु नि मान्क हमार पुस्टा चलैल । असिक हमार पुर्खाहुँक्र जिन्गी जियबेर मरि पर्ना ध्यार ह्वाए । मरि पर्ना कलक मनै मुना हो । उ ब्याला ध्यार कारनलेक मरि पर, जस्टकि आँउ, हैजा अस्टह अस्टह । असिक मरि परबेर उ ब्याला ध्यार मनै मुअट । कौनौ गाउँम ट झन मरि पर्क गाँउजो सुनसान हुईना अबस्था फे ह्वाय । असिन अबस्ठाम गाँउक मनै यि सकँटमसे बँचक लाग, गाँउक रछा करक लाग अप्न मन्ना डेबिडेउटन पुकर्ल ओ गाँउम हुँकहनके लाग छोटिमोटि घर बनैल जेहि ह डेउठन्वा कैक नाउ डेल । उह डेउठन्वक कारणले हमार पुर्खाहुँक्र बँच्ल ओ आपन पुस्टा बँचैल, चलैल । उ ब्याला अस्पटाल नि रह मनै डुखबेराम पर्लसे गुरुवा पाटि बैस्ना, जरबुटि खैना करट ।


डेउठन्व म का का रठा ?
‘‘डेउठन्वम ध्यार डेबिडेउटनके बास रहट । डेउठनवम् सब्से उट्रहोर डहरचन्डी रठी । डोस्र करमस् मुरहामटौँ, पिटोन्र्या, पँस्चिउँ पिटोन्र्या, सुच्चा, मडमुक्खी ओ सब्से दख्खिनहोर पण्डावा रठ । डहरचन्डि कलक गाउँक सब्सेबरुवार डेउटा हुईटि जे गाँउक रक्षा कर्ठि । मुरामटौ कलक गाउक महटावक नाउसे मुर्रा गर्ना हो । पिटोन्र्या कलक पटनहीक पिटोन्र्या हुईटि । पँस्छिउ पिटोन्र्या कलक गाँउसे बाहेर पस्छि उहोर पुजपर्ना डेवि हुईटि, सुच्चा कलक दुधक धार खईना डेउटा हुईट । ओस्टहक, मडमुक्खी कलक मड्के धार चह्राईपर्ना डेउटा हुईट, पण्डाव कलक पाँच पण्डावन हुईट । यि डेबिडेउटा बनाईबेर सक्कु कट्ठोक जो बनाईल रठा । यहिसे फे पटा हुईठा कि थारु पुर्खाहुक्र भुमिपुत्र हुईट । काजे कि थारु पुर्खाहुँक्र ज्या चिज बेलसटि अईल उह चिजह मन्टि अईल । डेउठन्वम रलक सक्कु डेउटनक आपन आपन काम ओ महत्व बाटिन जस्ट कि रोगब्यढिसे बचैना, भुट्वा लगाएट नैमजा चिजसे बैचना ओ गाउक रछा कर्ना अस्टह अस्टह ।


मुरामटौ काजे गर्ना ?
मुरामटौ गर्ना कलक महटावक नाउसे मुरहा गर्ना कलक हो । लौव महटावा बन्लसे उ महटावक नाउसे जो कट्ठोक मुरा गारजाईट । महटावा डेरठन्वक रेखडेख ओ सडभर धारधुप डेना कर्नाहोरसे महटावक नाउमसे जो मुर्हामटौ गारजैठा । पाछ और लौव महटाव चुनगैलसे पुरान मुरामटौक पँज्रह लौव महटावक नाउमसे लौव मुरामटौ गारजाइट । असिक ध्यार समयपाछप उ गाँउम कैठो महाटाव बन्ल कैक मुरामटौ गन्क जो पटा लगाए सेकजाईट ।


कसिक गुरै कर्ना ?
गुरै कर्ना कलक पुजा कर्ना हो । डेउठन्वम बरस भरम दुई ठो गुरै करजाईट । एक्ठो गुरै कलक हरया गुरै हो कलसे और गुरै कलक ढुरया गुरै हो । हरया गुरै अस्टिकीक लग्गह करजाईट कलसे ढुरया गुरी चैत महिनम करजाईट । हरया गुरी बालीनाली बरहया ह्वाए कैक कर जाईठ । हरया गुरी करबेर कुल्लोक मुन्टम दुधक धार डेजाईट । उ पानी जसो खेटवम गैलसे बालीनाली बरया हुइठा, किराकाँटि नि लग्ठ कना बिश्वास बा । गुरै करबेर गाँउक चलनचल्टिम करजाईट, हरर्या गुरी करबेर १२ ठो चिँङनी ओ, दुईठो सुरिक पट्ठरु लग्ठा । ओसहख ढुरया गुरी जिउधन ओ गाँउक रक्षा करक लाग कर जइठा । ढुरया गुरी करबेर १२ ठो चिँनी ओ, १ ठो सुरिक पट्ठरु लग्ठा । असिक हरसाल गाउक महटावा, गाउक अगुवन ओ सक्कु गँओल्यन अप्न बैस्ना गाउक रछा कर्ठ ।


डेउठन्वम जाईबेर का डर लग्ठा ?
डेउठन्वम जाईबेर डराईपर्ना कौनो जरुरी नि हो । डर लग्ना कलक खालि मनक भावना केल हो । हम्र डुख बेराम पर्लसे मन्डिर जाक डेबिडेटन पुकर्ठि ओसहख डेउठन्वम जाक डेबिडेटन पुकार सेक्ठि । हम्र सद्ध मन्डिर जैठि ओसहख डेउठन्वम जैना बानी बनैबिट असिन डर हेरैटि जाई । ध्यार ज डेउठन्वहोर नि जा भुट्वा लागि कठ असिन कहाई ह हटाई पर्ना फे बा । ओसहख डेउठन्वक नियमिट सफाई कर्ना, सफा सुग्घर बनाई पर्ना फे डेखपरट । हमार छाईछावन यि सँस्कृटिक बारेम जनाईबुझाई पर्ना जरुररी फे बा । गाँउक ख्याल बैसबेर यि ओ असिन संस्कृटिक बिकास ओ सँरछनक लाग छलफल कर्ना ओ पुस्टा हस्टान्टरन कर पर्ना जरुरी फे बा ।


महत्व का बा ?
आबक अबस्ठम हरेक ठाउम अस्पताल बा जहाँ मनै बेराम हुईलसे उपचार कराए जैठ । औरहोर हमार पुरान बिढि प्रक्रिया फे पलि बा आछट्पाटि बैस्ना, झारफुक कर्ना । टर आवक अबस्ठमफे ध्यार मनै जटिल रोगमसे छुटकारा पाईक लाग उह पुरान प्रक्रियामसे उपचारफे करैठ । उ ब्याला बालीनाली सपारक लाग, गुरै कैक, किराकाटिन ओ चिरैनसे बचा जाए । हमार समाज आधुनिकटाहोर गैलसेफे पुरान रिटिअनुसारक प्रक्रियालेजो हमार गाँउक रक्षा हुईटि बा कना बिस्वास फे आम्हिन पलिबा । आब टोल बिकास सँस्ठा कैक हमार समुडायक बिकाश कर्ना काम हुईलसफे हमार पुरान सँस्कटि ओ परम्पराले हमार समुडाय आब सम्म अस्टिवम बा कना बाट आवक पुस्टा बुझ पर्ना जरुरी बा । उहमार याकार महट्व आवफे ओत्रह बा काल फे याकर महट्व पला रहि ।
हरेक थारु गाउम महाटावा बन्ना, डेउठन्वा बनैना चलन पलि बा। ईक डेउठनवक कारणसे हमार गाउ चलल बा हमार सामुहिक बन्धनम बाँढगैल बाटि । गाउम भ्वाज विवाह, हुईबेर डुलहा बर्छिलेक डेउठन्वा घुम्क बराट जैना कर्ठ । यि करबेर हमार डेउटा हमार रक्षा करर्ठ कना बिस्वास रठा। ब्यतिगत, समुडायिक ओ सरकार पक्षसे यि सँस्कुटि ह बाचई पर्ना जरुरी बा । हमार कला, सँस्कृटि, पहिचान ओ चालचलन ह बचाई पर्ना जरुरी बा ।


सँरछन् कसिक कर स्यक जाई ?
धर्म,सँस्कृटि ओ परम्परा कलक पुस्टा हस्टान्टरन हुईटिजैना चिज हो । असिक पुस्टान्टर हुईबेर कुछकुछम बड्लाव अईना फे स्वाभाविक फे हो । हमा थारु सँस्कृटि पुस्टान्टर हुईबेर ध्यार चलन बड्लैटि ओ हेरैटि आईल फे बा। बाजेक पालम, बाबक पालम चल्टि अईलक चलन ह हमार पालम कसिक बेल्सना ओ अईना पुस्टाह कसिक हस्टान्टर कर्ना हो ? यि बाट ह गहिरक स्वाच पर्ना जरुरी बा। हमार चालचलन ह कसिक बचैना कैक हम्र ब्यत्तिगट, पारिवारि ओ सामुडायिक प्रयाससे ध्यार काम कर सेक्ठी कलसे राज्यक टर्फसेफे असिन सँस्कटिक सँरछनम ध्यान डिह पर्ना डेखपरट ।
ध्यार गाँउम महटावा प्रथा ओ डेउठन्वा आजकाल पलारलसेफे याकर सँरछन निकर्लसे आघक डिनम हेरैटि जैना डेख परट । हमार पुर्खाओनसे चल्लक चलनह हमार पुस्टाम बेल्सक लाग याकर ईटिहास, महत्व ओ सँस्कृटिसे जोर गैल हमार जिन्गीक बारेम जानकारी डेना जरुरी बा । आपन घरपरिवारम यि ओ असिान चलनक बारेम ख्याल कर्ना, गाँउक कचेहरी बैसबेर असिन चलनक बारेम छलफल कर्ना ओ सरछनम सामुहिक योजना बनाक काम कर्ना जरुरी बा । आम्हिन कना हो कलसे गाउक पुरान जन्ना बुज्झना मनैन्से याकर बारेम जानकारी लेना ओ गाँउक अगुवन परिचालन कर पर्ना जरुरी बा । ओस्टहक राज्यक टर्फसेफे असिन सँस्कृटिक सँरछेनक लाग बिसेस कार्यक्रम अन्ना, पैसा छुट्टेइना काम कर पर्ना जरुरी बा । राज्यसे पुर्खासे चल्टि अ‍ैलक असिन सामाजिक चलन ह कानुनी मान्यता डेना ओ सँस्थागट कर पर्ना फे जरुरी बा ।


निम्टावन
मार परिचान बा ट हम्र बाटि । हमार सँस्कृटि बा ट हम्र बाटि । बिना सँस्कृटिक, बिना सभ्यटक का मनै का पस । उहमार हमार पहिचान, सभ्यटा, चालचलन ,रितिरिवाज, धर्म सँस्कृटिह बचाई पर्ना ध्यार आबस्यक बा । डेबिडेउटनसे ज्वारल हमार जीन्गी ओ डेउठन्वमसे ज्वारल हमार थारु गाउह मजा बनाई । आपन जान्ल रिटिरिवाज, सँस्कृटि ओ नाचगानक बारेम और जाहन सिखाई, नि जानल रिटिवाजक बारेम जान्ल मनैनसे पुछ्ना अ‍े सिख्ना कोसिस करि । अप्न जोन ठाँउमसे ज्या योग्डान कर सेक्बि उह करि । टर जरुर करि ।
जय गुर्बाबा ।

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित