थारु समुदायके छन्-छन्डिक लोक बाजागाजा

नविन चौधरी/दाङ
थारु समुदाय धर्म, कला ओ संस्कृतिक बरवार धनि समुदायक रुपम परिचित बा । लोक बाजागाजा, गीत संगित, नाचगान, कला, ओ संस्कृति जात्तिक ल्वाभ लग्टीक बा । स्वदेश हो या विदेश थारु समुदायक पहिचान सबसे अलग बा । चाडबाड अ‍ैटिकि गाउँ जो गुल्जार बनट । सक्कुन्हक् मन रङबिरङ होजाईट । माघहो या डस्याऔर जातजातिक मनै फे थारु नाजगान ओ गीत संगितले लोभाक थारु गाउँम निआक रह निसेक्ट । थारु लोक बाजाबज्लसे झन् हरेक मनैन्क ग्वारा उल्राइट ।

थारु समुदायकलोक संस्कृतिमसे एकठो महत्वपुर्ण चिज बाजा हो । थारु लोक बाजा मेरमेह्रिक बा । यी मेरमेह्रिक बाजागाजा ढिउर मेह्रिक नाचगानक लाग बेलस्जाईट । हमार पुर्खाहुक्रँ सिरजैलक लोक बाजा आम्हि फे ओत्रह लोक प्रिय ओ दमदार बा । हरमेह्रिक गीत संगितकलाग बेल्सना बाजा थारु समुदायक पहिचान झैल्कैल बा । संस्कृति प्रर्वद्धनम बरवार योगदान डेल बा यी लोक बाजा । थारु समुदाय भित्तर सायद बाजा गाजा बजैना मनै कम जो हुइहीं ।

हरेक मनैन्से यी लोक बाजाक सम्बन्ध बा । बजैना, बनैना सिप ओ कला बा । जात्तिक याकर प्रर्वद्धन हुईना हो कलसे आर्थिक, सांस्कतिक विकासक बात फे सम्भव बा । पुरुवसे पच्छिउ सम्मक थारु समुदाय भित्तर बजैना लोक बाजा मेरमेह्रिक बा । पच्छिउ ओरिक जिल्लाम डंगौरा थारु, डेसाउरी थारु, मल्होरिया थारुम बजैना बजा फे मेरमेह्रीकबा । पुरुवहोर बजैना थारु लोक बाजा फे अड्डिूक(अड्डिूकबा । हरेकलोक बाजा आपन छुट्ट मेरीक विशेषता बोक्ल बा । बाजा गाजा अनुसारक लोक गीत फे बनल बा । पच्छिउओरीक जिल्लाहोर गैना थारु गीत जस्टक : ढुम्रु, सज्ना, मैना, माँगर, भ्वजाहा, सख्या, सखिया, पैयाँ, अस्टिम्की, होरी, हुरडुङग्या आदि गीतम मेरमेह्रिक बाजागाजा बेलस्जाइट । गीत अनुसारक लोक बाजा बेल्सलक मार याकर महत्व फे ओत्रह ढेर बा ।थारु समुदायम बजैना लोक बाजाजस्टक :मन्द्रा, ढ्वाल, मजैरा, झाली, कस्तार, बस्या, छट्खौली, पिलरु, डप आदि लोक बाजा आम्हिसम प्रयोगम आईल बा ।

मन्द्राः मन्द्रा खास कैखकठ्वा, छेग्री वा रङग्वाक छालासे बनाजाईट । यी नाच ओ गीतके लाग निहोक निहुईना एकठो बाजाहो । मन्द्रक प्रयोग हर चाडपर्वसे लेक नाचगानम प्रयोग कैजाईट । मन्द्रा निरलसे नाच ओे गीतक स्वाभा फे निहुईट उहमार याकर प्रयोग ढेर हुईट । गीत अनुसारके मन्द्रकताल फे फरक फरक रहट । माघौटा नाच, हुरडुङग्यानाच ओ डसह्या नाचम मन्द्रक ताल फरक फरक रहट । पुर्खनक अनुसार मन्द्रा २२ से ३६ ख्वाट समबजा जिठा ।

ढ्वाल : ढ्वाल फे एकठो महत्वपुर्ण लोक बाजा हो । खासकैख थारु समुदायम यी ढुम्रु पह्रबेर, होरी पह्रबेर ओ औली लिह-उटारबेर निहोक निहुईना बाजा हो । चाडअनुसार ढ्वालक ताल फे मेरमेह्रिक रहट । ढ्वाल एक पँज¥या रठा । यी फे कठ्वा, छेग्री वा रङग्वाक छालासे बनाजाईट ।

मजैरा : मजैरा फे एकठो लोक बाजा हो । खासकैख मजैरा डस्या ओ मघौटा नाचनाचबेर प्रयोग हुईट । मजैरक आवाज छ्वान छ्वान करट । गीतक लयम संगित भरक लाग याकर प्रयोग हुईट । डस्याम मजैरा बजाईबेर लह्राझुलाइल रहठकलसे मघौटा गीतम नाचबेर लुगक फुन्ना झुलाइल रहठ । मजैरा डस्यापाछ केल थारु समुदायम बेल्स पाजाईट । मजैरा काचके भाँरामसे बनल रहठ ।

झाली : झाली फे थारु समुदायम बेल्सना महत्वपुर्ण बाजा हो । खासकैख झालीम घौटा नाच ओ हुरडुङग्या नाच नाचबेर बेल्सठ । झाली कठ्वाके टुक्रामसे बनाजाइट । यीहिम चार(पाँचठो फ्वाङ बनाक उहिम डरलके आकारम बनाईल पाट्टीर फलाम डारके बनाजाईट । यी बजाइबेर डुनु हातसे ताल मिलाक बजाजाईट ।

कस्तार :कस्तार फे एकठो महत्वपुर्ण लोक बाजा हो । खासकैख कस्तार मघौटा नाच ओ हुरडुङग्या नाचनाचबेर बेल्सठ । याकर आवाज फे बर सुग्घर सुन मिलठ । यी फे जात सुग्घरसे कठ्वाक प्रयोग कैख बनाजाईट ।

छट्खौली : छट्खौली फे एकठो महत्वपुर्ण लोक बाजाहो । यी फे मघौटा नाच ओ हुरडुङग्या नाच नाचबेर बेल्सठ । छट्खौली गुल्यार आकारसे बनागिल रहठ । यी बजाईबेर हात ग्वाराक घुी ठिहुनम लराक कलात्मकढंगसे बजाजाईट । यी डु मेरीक डेख परठ । एकठो गुल्यार आकारके ओ और लम्मा आकारम डौरी झुलाक बजाजाईट । छट््खौलीम रङविरङ कैख फुन्ना झुलाइल रहठ । छट्खौली नाचह चौंकस बनैना कामम थप बल पुगाईट ।

बस्या : बस्या फे एकठो थारुन्हक महत्वपुर्ण लोक बाजा हो । बाँससे बनाजिना ओर्से यीहिह बस्याक कठ । सिपार मनै हर मेरीक धुन बजाई जन्ठ । थारु समुदायम याकर प्रयोग माँगर, सज्ना, मैना ओ मघौटा गीतम हुईट ।

पिलरु :पिलरु फे थारुन्हक एकठो लोक बाजा हो । याकर प्रयोग डेसौरी थारुहुक्रँ प्रयोग कर्ठ । पिलरु डु मेरले बजाजाईठ । एकठो सुखके ब्याला ओ औरा दुखके ब्याला । जस्टक छारा करबेर पिलरुके प्रयोग हुईट । और खुशि सट्ना ब्याला फे यी बजाजाईट ।

डप:डप फे एकठो थारुन्हक लोक बाजाहो । यी डम्रुक आकारम रलसेफे भारीन्हक रहट । खास कैख याकर प्रयोग डेसौरी थारुहुक्रँ कर्ठ । डप भ्वाज काज, ढुम्रु ओ कानौ चुकी खाईबेर बजैना कैजाईट । डपके सुरुवात पहिलक पुर्खाहुक्र भ्वाज काजम खर्च कम करकलाग ओ रिटभाँट करबेर प्रयोग कर्नामार याकर महत्व बह्रल बा । यी छेग्रीक छाला ओ कठ्वा मिलाक बनाजाईट ।

अस्ट मेह्रिकथारु समुदायम मेरमेह्रिक लोक बाजा बा । पुर्खाहुक्रँ सिरजैलक असिन मेह्रिक बाजा लोप हुईना अवस्थाम फे बा । जस्टक छट्खौली, कस्तार पिलरु लोप हुईना अवस्थाम बा । उहकमार अक्खनक अवस्थाम थारु समुदाय भित्तर रहल पहल चिजह बचैना ओ याकर विकास करपर्ना आवश्यकता महसुश हुईल बा । समय ओ विकासक परिवर्तन सँग सँग थारु समुदायहुक्रँ आपन लोक बाजाह ओत्रा संरक्षण डिहल निपाजाईट । देशम संघियता हुईल पाछ थारु लोक बाजाह संरक्षण ओ प्रर्वद्धन करकलाग स्थानिय सरकार जो नीति, ऐन बनाख लागु कर्ना जरुरी बा । जत्रा फे लोक बाजा बजैना, बनैना सिप ओ कला बा उ चिज पुर्खाहुक्रँ लौव पिढिह डिह पर्ना आवश्यक बा । टङ केल यी सक्कु चिजह निरन्तरता डिह सेक्जाई ।

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित