थारुनके डस्या(फोटो फिचर)

-कृष्ण समर्पण
डस्या नाचगान, रिटिरिवाज, डिउँटा ओ स्वर्गवासी पुर्खाहुँकहनसे जोरगैलक थारुनक एकठो टिह्वार हो । माघ, अस्टिम्कि ओ अट्वारी असख डस्या फे थारुहुकहनके एक्ठो बरुवार टिह्वार हो जहाँ आपन स्वर्गवासी पुर्खाहुँकहन सम्झना कैजाइट । डस्य म पिट्टर डेके स्वर्गवासी पुर्खाहँुकहन सम्झना कैजाइट । डस्या आपन डेवि डेउटावन मन्ना टिह्वार हो। डस्यम डेउटावन पुजा कर्ना ओ जिउँरा, डौना ओ बेब्रीकैक लगाक मान जाइट। डस्या खुसिके टिह्वार हो जहाँ मेरमेह्रिक नाचगान कैक गाउँघर चैनार करा जैठा। अखर्या, बर्किमार ओ सख्या डस्यम जो गाजाइट ओ नाचजाइट ।

डस्या पुज्ना ढिक्री

जिउँरा ढर्ना
डस्यक पहिलक डिन जिउँरा ढर्ना डिन हो । पहिलक डिन डिहुरार कोन्टिक पुर्वक कोन्नोम जिउँरा ढर जाइट। और समुदायक मनै जौँक जिउँरा ढर्ठ कलसे थारुहुँक्र कोक्निक जिउँरा ढर्ठ । जिउँरा अन्ढार ठाउँम ढर्नाओर्से हरड्यार रठा।

ढक्या ढुइना
डस्या पुज्ना पहिला डिन ढक्या ढुइना डिन हो । डस्या पुज्ना घरक जन्नी मनै (गढुन्र्या) डसिहाँ ढिक्री उसिन्ना पैन, छिट्वा, गोन्ड्री, सुप्पा लगायतक सरसमान ढुइ जइठ । असिक समान ढुइबेर लड्या, गरवा ओ कुल्वाम बहर्नीलेक ढोजाइट । ढक्या ढुइ गैल जन्नी मनै लहालुहुक सफा सुग्घर होक घर अइठ ।

मर्वा

वानढुप अन्ना
डस्यम डिउँटा माटन लौव वानढुपले ढुपा जाइट। वानढुप कलक गुर्वाहुँक्र आपन जिब, छाटी ओ जाँघमका रकट, धान, चम्फक फुला लगायत सात किसिमक फूला लोर्हाके बनइलक विशेष किसिमक धूप हो। हरेक घरक घरगुरवन बिहान्नी ढक्या ओ ब्याँट लेक किहुसे निबोल्क निछुक वानढुप खुनरख्ठ । उ ढुप लिह हरेक डस्या पुज्ना घरक मनै कोक्नी, टिनाटाओन ओ पहँुरालेक घरगुर्रोक घर जैठ । ओ घर गुरवक घरमसे डस्या पुजक लाग वानढुप अन्ठ । चलनअनुसार किउ आपन घरक घरगुरवा अप्नह फे रठ ।

ढिक्रहवा
ढिक्रहवा कलक ढिक्री पुज्ना डिन हो। ढिक्रह्वक डिन बिहानक पाटा निप्ना, डिउटा लहैना, सेन्डुर टिक्ना, स्वानपानी छिट्क घर अङ्गना च्वाखा बना जाइट । पुजारु घरक डिउटावन दुधक ढार डेना कर्ठ। पुजारु हँक्र ब्यालक झङ्गया अन्ठ कलसे भुरकोँहरक भेँरुवा बनइठ । भेँरोक ग्वारा भर बाँसक डन्डिले बनाजाइट ओ डिहुह्रार कोन्टीम ढरजाइ। पुजारुहुँक्र उ डिन भुँक्खल रठ ओस्टहक ढिक्री परुइवा जन्नी मनैफे भुँक्खल ढिक्री पर्ठ ।चालचलन अनुसार पहिला यारा भुटवक ढिक्री पारजाइट । डस्यम पुज्ना ढिक्री ब्वाझा , छिट्नी, पौवा, टेक्नी, चुर्या, लट्ठी, लुगावासु रठा कलसे खैना ढिक्री भर गुल्यार रठा ।

संन्झया गोरुभेरी अइलसे घुर्रा फर्ना पटाहा डेरहिम छाप लगैना, सक्कु पाटम डिया डाक्के अजरार करैना कैजाइट। पुजारु लाहाके सब्से पहिल डिउँटन सुर्टना, जिउँरा डौना बेब्री घलैना, चैटिँक पट्या, ब्यालके झङ्गवा ओ बहर्नी डेना ओ सक्कु पाटम डिउँटा अनुसार खोंटिड्याबा डेना कर्ठ । ओस्टहक ब्यालक झङ्गवाम गोस्ख सेन्डुर टिक्ना, टौँलाछाकि ढर्काके वानढुपले ढुपाक पानी पर्छना ओ अर्खया नाचक मन्द«ा बजाके डिउरहार चैनार कराजाइट। सक्कु पाटम, डिउँटावनक आघ ओ भेँरोक आघ डिया डाख्क ओजरार डिहुरार कराजाइठ । ओस्टहक बरहिम रलक धमरज्वा, पिटोर्नेक पुजा कैइजाइट । पुज्लक ढिक्री बाहेर घरक छानीम भ्यालक पट्यम गोँस जाइट ओ कुक्रिन च्यउ कैक डार जाइट। पुज्लक ढिक्री सब्से पहिल गैयाबर्ढन खओना कलसे सक्कु घरपरिवार सँग बैस्क ढिक्री खैना करजाइट ।

पिटरह्वा
पिट्टर डेना कलक आपन स्वर्गवासी पुर्खाहुँकन सम्झना हो । पिटरह्क डिन भिन्सरय भँेरवा छट्कैना कैजाइट ओ मुन्डा, पुरान चैटिक पट्या, बहर्नी, बेलपत्र पुर्वक अङ्गना लान्के ढरजाइट। गुरुवा रलक मनै बिहान्नी लाहाके वान चिर्ना कर्ठ । जन्नीमनै भिन्सर्य पिट्टर डेना टिनाटावन पँओँई, सुखाइल मच्छि, भेँरवक टिना, उरडक गुडा पका रख्ठ। पिट्टर डेना ओ खैना बिशिष्ट परकिरिया बा । पिट्टर डिहबेर एक पट्री डाबर जेहिम सबचिज डाब्बर हाँठले डेजाइट ओ और डाहिँन पट्रीम सबचिज डाँहिन हाँठले डेजाइट । डाब्बर पट्टरीक बाहेक और पट्टरीक पिट्टर खैना करजाइट। ओस्टहक मुर्घिचिङ्गना पुज्ना चलन रलक मनै मुर्घिचिङ्गना पुज्ना कर्ठ । मुर्घि पुजबेर डिउँटा अनुसारक मुर्घि पुज्ना कर जाइट । पिट्टर खाके सेक्लक पट्री ओ डिहुरारक डुठा सक्कु बाहर्क लग्घक खोल्हवा, कुल्वा या लड्डयम असराजाइट। पिटट्र पुहाय गैलक जन्नीमनै नच्ना ओ रमाइलो कर्ना कर्ठ । चलनअनुसार नाचफे फरकफरक रठा। डस्यम अखर्या नाच, पचरा गिट, सख्या नाच, सख्या गिट, बर्किमार, पैँया नाच ओ हुरडुङ्गवा नाच नाच जैठा ।

पिट्टर डेटि घरक गढुर्या

पिट्टरहवक डिनहँ गँवल्या टिकक डिन कैक फे चिनजाइट । पिट्टर खाके सेक्लसे घरक सक्कु मनै मटान घर टिका (टिका,जिँउरा, डौनाबेब्री) फाँक जैठ । सक्कु गँव्लयवनक टिका जम्मा हुइलसे गाउक भँुइहारठानक डिउटावन पुज्ना ओ छाँकिबुडाडेना कैजाइट । भँुइहारठानक डिउटावन टिका लगाक सेक्क मटावक घरक डिउटावन लगैना ओ महटावक हाठमसे गँवल्यन लगैना ओ ढवाग सलाम लग्ना कर्ठ । टिका लगैना ब्याला बर्किमार गिट गैना कैजाइट। टिका लगाक अखर्या नाच नच्ना या सुस्सैना करजाइट। सुस्सैना कलक मनैन गुरुवा चह्रैना हो अर्ठाट मन्त्रके माध्यमसे डैबिशत्ति या घरक डिउँटावन मनैनम चह्रैना हो ।

डिहुह्रार कोन्टिम् पिट्टर खइटि
मटावसे टिका लगैटी। ( फोटुः चुर्णसिहं थारु)

टिका
यि डिन आपन घरगुरुवक घर टिका लगाए जैना कर जाइट । सक्कु गँवल्वन मटानघर टिका लगैना टबजाके आपन घर टिका लगैना कैजाइट । डेसबन्धयक घरफे टिका लागाय जैना मार यि डिन ह डेर्साया टिकक डिन कैकेफे कैजाइट। यि डिन लौव पहुना मान जैना चलन बा । लौव डमन्डोन सस्रार जिँउरा लगाय जइना कर्ठ । असिक जिँउरा लगाए जाइबेर मच्या, कुर्सि,मुर्घा,डारु, सालिन रहलसे सालिनक लाग लुगा, ब्याना, टिक्ली, झोबन्ना लगायतक पहँुरा लेक सस्रार , मामा सस्रार, फुपुसस्रार, जेसारस लगायटकके घर जिँउरा लगाए जैठ ।

मटान घरक अंगनम सख्या नाच नच्टी गाउँक बठिन्यन् ( फोटुः चुर्णसिहं थारु)

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित