साँसट, साहित्य ओ जीवन सौन्दर्यबोध

सुशील चौधरी

जीवनम सौन्र्दय ओ सौन्दर्यम जीवन निरलसे जीवन निरस ओ निर्जिव होजैने रह । उहमार उह सौन्दर्यबोधके लाग साहित्यके जरम हुइल । मानव चेतनाके क्यानभासम । जिन्दगी रहरके पोख्या हो, रहर साँसटके खानी हो ओ रहरके पंख लगाक स्थल, जल आकाश ओ अन्तरिक्षके यात्रा तय कर सेक्जाइठ। यहाँसम कि मनै रहरके पख्ना मेख्कक जोन्ह्या ओ मंगलग्रह सम गपुग्सेक्ल । सवसे झट्ट गतिम नेंगना चिज घामके केरनीहन मानगिल बा । मुले केरनी सेफे हाली मन न्याँगठ कैगिल बा । जहाँ रवि पुग्दैन त्यहाँ कवि पुग्दछन् कठ । हुइना फे हो नि का । कविहुक्र आपन टेबुलम बैठक ब्रम्हाण्डके परिकल्पना कैक काव्य लिख सेक्ठ, अनुमान लगाई सेक्ठ ।

थारु राष्ट्रिय साहित्य सम्मेलनके छठवा श्रृखला कंचनपुरम फागुनके १२ गतेसे सिंहपुरम हुइना रह । कामके चापके मार चाहके फे एक दुई दिन पहिल निक्र निसेक्गिल । स्थानीय आयोजक सदस्यहुक्र भुस्याइल रलह । खास कैक संयोजक जोगराज जी लग्ढार मही अरजी कर्टी रहल रलह की हाली आक सखाडिह परल कैक । बिरबहादुर राजबंसी ओ मोहन सर ट झोक्यागैल रलह । मनभर जत्रा चाहना रलसेफे कबुकाल निसेक्जैना रलक ।

जैनासे पहिल बर्दियासे के के जाइटाकैक सल्ला मस्यौरा कर्नु । जंग्रार साहित्यिक बखेरी से सोम भाई जइना हुइल । अस्टक गितान्जली बाबु सुरुम कंचनपुर जैना सल्ला कर्लसेफे जैना दिन घरयासी कामके मार निजाइसेक्ना हुइली । अस्टहक अभियानकर्मी योजना चाौधरी फे सहटल रलही, मुले जैनादिनम हुकाहार फे बहाना निकरगिलिन । मै एक्कल्हे हो गैनु ।
कोहलपुरसे दिलदार दीर्घ माई सख्रल । बाँसगढी नगरपालिकाम प्रकाशनिक काम रलक मार ढिलसे निक्रना बटोइल । मै फे एघार गते १बजेसम् व्यस्त रनहुँ । राजमार्गक लक्ष्मना चोकम भ्याँट होक संग जैना सल्ला बनल । मै चोक पुगव्याला, दिर्घ भाई लग्गक होटलम मिन्ही खाइटलह ।मै फे भलमन मुह मिट्यइनुँ । मै ट सार्वजनिक गाडीम जैना सोच्ल रनहुँ । भाई स्कुटी लेक आइल रलह । ………………..
सार्वजनिक गाडीम चिहुर्लक फे बहुट बरस होस्याकल रह। सशस्त्र द्धन्द्धकालम नेपालगञ्ज काठमण्डु चिल्गारीम यात्रा करट करट मुग्लिंग दाउन्ने कहाठे परठ बिस्रासेक्ल रनहुँ मै । अस्टहक २०७४ सालम राजधानी काठमाण्डु छ्वारल पाछ, कबुकाल गाडी रिजाव कैक कामके सिलसिलाम यहोर ओहोर न्यायल बाहेक भेड्डी ( मोटरसाइकल) म्वार यात्राके सारथी हुइल बा । उहमार, दीर्घ भाईके स्कुटीम झुल्ना सहास कर्नु । बर्दियाके लक्ष्मनवासे हामार यात्रा गोरपासु सुरु हुइल । मोरट साइकल चलैलक मनै, स्कुटी वटरा सहज निलागठ मही, उहमार, सारी डगर स्कुटीम झुलल पलारनुँ ।
बर्दिया आरक्षम बघवा मनै ढर्लक एक अठ्वार फे निहुइल रह, उहमार बबई लडियाके पच्छिउँ रहक चेकपोष्ट सैनवार मैनवार पोष्टके दखिन पाँजर रलक गाउँम बघवा एकजहन ढर्लरह ।दिन हुइलकमार निकरडेली, सुनसान हुइलब्याला, पिठ्या ख्वाल असक लाग । का कर्ना हो करले करैला खाइ परल । जसटस आमबासा पुग्ली । अम्वासा से चिसापानी पुलसमके यात्रा झन डरलग्टिक । चेकपोष्टम गाडीसंग जाइकलाग आर्मीहुक्र सुझाव डेना रलक, ओस्टह कर्ली । ज्यानके मैया क्याकर निरही । चिसापानी पुल फे गुग्ली । सुन्दर चिसापानी पुल आपन सुरम बहला झुल्टीरह । उहम हम्र फे रसरस पुलम बहला झुल्टि पार कर्ली । चिसापनीक पुलमसे कर्नाली लडियक कंचनपानी, छुटछुट भेंउरा, डुर डुर डोर्ली लाउम मच्छी मर्टिरलक मछ्वारहुक्र बिल्गइल ।

खोइ चिसापानी, जहिया गैलसेफे लौव लग्ना । मुले चिसापानी जनगर हुइटी गइलक महसुस हुइल । गाडीघोरा ढेउरनक, मनै फे ढेउरनक । पुलम फुटुक खिचैना सेफे मेरमेरिक भावभंगीम टिकटक बनाइकलाग सुट कर्टिरलक दृश्य महा पन्ह्वाडार । कुई भाउ मटेकैना, कुइ ढ्यावर चप्कैना, कुई चोंगी चोच्वइना, कुई गाल पुप्कैना । कुई पुट्वा लच्कैना, कुई डेँह लप्कैना । कुई जुल्फी लर्कैना, कुई चुइकम पट्कैना । कलाके केरनी अपरम्पार, धन्य कर्नाली पुल , चौविस घण्टा बहला झुल्ना उत्तरओरिक ढ्याँग हरियर मठ्वासे आँख लरैटी , गाडी न्यागब्याल, ठरर्ठरैटी । मनैन आरपार कैना ।

अस्ट अस्ट मनम भाव खेलैटी सेहरा मेटैना सुरकर्ली डुनु भाई । बजारके पच्छिउओर एक किलोमिटर दखिन एकठो रेस्टुरेन्टम पेल्ली, ढुर्याढुक्कुन दुई प्राणी । भलमन ढुर झराझुरुक हाँठमुह ढोक बैठली टेबुलम सिरसिर बयालके झोक्कासे उक्वारभ्याँटकर्टी, कर्नालीक पच्छिउ बाहीक काइलपानीक चच्चलताहन दृष्टि गोचर कर्टी मिन्ही अडर कर्लि । कोरोनाकमार लकडाउनले लर्खराई सहुवा हाजिर होगिल, मिनेटभरम मेनुलेक । मेनु ह्यारबेर, ल्वाभ ट लागल, मुले ढेर समय बैठसेक्ना अवअस्था निरह हमार । हम्र अम्हिट सौं किलोमिटरके भेड्डी यात्रा करपर्नारह । भुजल अंग्रीअसक मच्छि ओ अर्ना सट्कोइली, साटासट । खाक हो की, किसाख हो, ठोरकुछ डट्करावन म्याटल । फे सुरु हुइल भेड्डी साहित्यक गोरपासुक यात्रा घुरघुर, घुरघुर ।

पछपछपछ, संझ्या हुइटा, डिन लाल लाल होस्याकल, जुरबयाल फे बहलागल । संझ्या हुइलसे आँखम किटपतंग फे घुस्ट आइना, ओल्टार खाज्र्टी । मै न्यागबेर चस्मा गोझ्याए बिस्राडर्ल रनहुँ । इटिसी भाइक करिया देवानन्द चस्माले काम चलैनुँ । ओजरार हुइटसम ट करिया चस्मा दमडिहल । डगरिक आँजरपाँरसे हेरुइया मनै, राजेश हमाल अस ड्याखल हुइही, मुले दिन गइल बुर, जबहुइल अंढार, खाओ, कइयाकुचिल बिल्गलाग । सुरुहुइलदृष्टिवीहीन यात्रा, उहफे स्कुटी भेड्डीम । महसुस हुइल, आपन यात्रा लापरवाहीक मार पाईल साँसट समझक । का कर्ना, सिंहपुरसे झवर झवर फोन आइटा, ठागट, ठागट कट्रा ठग्ना हो । डगर जुन कटटनिहो । झ्झन् लम्मा लागटा । उहफे दीर्घ भाईक भेडडी भेंर्याक काम निम्वाठट निम्वाठट कंचनपुरके गुलरिया गुडाडर्ल, ८ बजे ।

डान्चे साँस आइअसक लागल । सिहपुरिक साफी बाबु, आपन भ्वाजक टुप्पा खाए बलैल रलही । मुहम लार चुअइटी खल्ह्यैली, सिंहपुरओर । राटीक मामला, जे जे पाउँला तेही खाउँला कहअसक, भुलागिली । सिंहपुरीक, रनवा टोलम छिरगैली छिर्ली छिर्ली, एक्कछचिकम डगरिक बिला ओरागिल । फे घुम्ली गइल डगर, पुछेटी । एक्कघचिकम कार्यक्रम स्थल, सिंहपुर सामुदायिक भवनम पुग्क झोरीमन्टारी बिसैली । सर्वहारी गोचाके हैहार बगाल कोल्काही मार्क निकरसेक्ल रलह । छुटपुट भोजाहा टिप्पाफे छट्ली, साफी बाबुक, भ्वाजक शुभकामाना बंट्टी । गोचीओ गोचालीन्से उक्वारभ्याँट कर्ली । आवश्यक विषयम गालामार्क, सुट्ली, लम्मा जाम्ही आई मिठनिड आइल ।

बिहानक हेगमुट, लहाखोर कैक सम्मेलनके तालिमअन्सार सप्रपरल । साहित्यक रचनावाचनके महौल बनल । मै फे भलमन एकठो कविता सुनैनुँ । थारु संस्कृतिके उन्नयनकेलाग युवाहुक्र टेंगनारसे लागपर्ना बाट बुझैना प्रयास कर्नुँ । म्वार बठा थारु लोकसाहित्यम सौन्दर्यशास्त्र कना खनगर विषय रह । संस्कृतिविद् जोगराज चौधरीफे आपन ज्ञान ओ अनुभव फर्छेइल । शब्द ओ भाव छिन्कना हरचारी सोम भाई कर्ल, महा लिरौसी से, जिभ फट्कार फट्कार, शब्दके टोक्टारी मार मार, रसरस । उद्घाटनक दिन जसटस ढकेलगिल । संझ्याक मिन्ही खाक भिर्ली नै, लोकसंगीतके सुर ओ तालम कुडुक कुडुक नाच, गाए ओ मृदंग बजाए । केही से के कम? छोक्रा, महोटिया, अधरतिया, दिननचवा, सुर्खेल, गुर्वावक जलमौटी से फुलवार सब गीत झाराझार गागिल । मंदंगीया नाथुराम थारु, सोम डेमनडौरा, नचनिया सुनिता (सानु) म्वार गीट का हेर्वो, आम महुराए अस, मंरासा जुहअस, महुवा टप्कअसक टप्कलागल । अन्डीक झ्वार संग, रसरस । चुट्टिक पस्ना घुठ्ठी पुगाक नाचगिल, चम्पन ओ चोट्गर भन्सरियनके गीटक डब्नीभिराउ महा मैगर ओ मोहन्यैना मेरिक रह ।

आख्यानकार मदनपुरस्कार विजेता रामलाल जोशीओ सशत्त नारी हस्ताक्षर शिवानी सिंह थारु आकर्षणके केन्द्र रलह । थारु जोधा लिखुइया ल्वाभलग्टिक लावा लौझीम फुन्गर लेखक शेखर दहित फे और चहकार टोरैंया रलह । कृष्णपुर नगरपालिकाके अभिभावकत्व, सिंहपुरगाउँक जाँगर, थारु कल्याणकारिणी सभा ओ थारु लेखक संघके ढुरखम्भ्याई सम्झनायोग्य रहल । सहभागिताके सन्दर्भम यी सम्मेलनम अपेक्षाकृत उपस्थिति नरहल बाटहन मानक परि । अइना दिनम विषय अन्सार स्रोता ओ सरोकारवालाहुकहन्के गोरदवाई सुनिश्चित कर्ना बारेम गम्भिर हुइहिक परी । आपन जिल्ला हुइलक ओर्से प्रकृति पुजा ओ गीता बाबु लागमिल कर विशेष समय निकार्क काठमण्डुसे आडेलकम मही महा आर हुइल महसुस हुइल । अम्ही रंगकर्मी ओ पत्रकारके रुपम पहिचान बनासेक्लक इन्द्र चौधरी ओ उर्मिला गम्वा , अस्टक प्रणव आकाश सम्मेलनम गोरा निडबाडगेलकम ठोरकुच निचम्पन लागल । हुइस्याकट, वहाँहुकन्हक कौनो , बाध्यता रहल हुइहिन् । थारु प्रध्यापक, शिक्षक ओ पत्रकारहुकन्हक फे न्युन उपस्थिति रहना हमार सक्कुजन्हक कमजोरी हुई सायद । मै अप्पन्हे, दुई बरससे, नाटक कृति निकर्ना बाट कर्टी आइलम, असौं फे कृति सप्राए निसेक्नुँ, यी म्वार कमजोरी हुइल ।

मै आपन आफिसक कामकेमार ड्वासर दिन जो निक्रना सोचकेसाथ गइल मनै, स्थानीय आयोजक ओ भन्सरियन्के मैयाले निक्र निसेक्नु । मनैनके मन कक्वा बाझअसक बाझल कलसे चहकेफे छुटाइ निसेक्जिना रलक । ओस्टह हुइल ।संझ्याक बंजरिया पहुनी खैना निउटा रह । बाणी सन्ढ्यानघर, मुर्गा मारल रह । पहिल बंजरिया सिता बाबुक घर गइली, बगलभर मनै । सिता बाबु, असिन मनगर ओ मैगर, नाही कहनिसेक्गिल । परार, रुपन्देहीक सैनामैना , उचडिहवाम हुइलक चारवाँ साहित्य सम्मेलनम रातभर नच्लक ओ एक हप्ता आंग बठैलक मै कब्बु निबिस्रइम । उहमार संघरियन्, सिमोट्क गुरगुर बंजरिया पुग्लि ।

टिना पकैना समय लग्लक ओर्से हाँसीमजाक लम्मासमयसम चलल । गुल्गुला गुल्गुला हाँसगिल ओ अंसागिल। सायद उ पल बिस्राए निसेक्जाई । उ मैगर टोलीम शेखर भाई, सागर, सानु, सोम लगायतके संघरियन रहैं । संग रहबैठक्याला खाइव्याला मजा लग्ना, छुटब्याला, मोटु चिठअसक लग्ना, कसिन मैया हो, मानवीय मैया ? सीता बाबुक गोस्या कै बरससे बैदेशिक रोजगारमा बाटिन् हुँ, कसिक चित बुझाइठ हुइही, समझक औरमेरलागल । झब्वर झब्वर, सम्धीक फोन टोंटाइलागल, का करुँ, संघरियन्से गाला मारुँ कि निक्रुँ । साँसट मान मान, बाँणी गाउँजाक सम्ढ्यानघर सम्ढ्यौनी खाक बसेरा पर्नु, सक्कारक कंचनपुर गुलरियासे बस पकर्क बर्दिया गुलरियासम यात्रा तय कर्ना सोँचकेसाथ । । दिनक फेसबुकम पहर्नु दस बुँदे घोषणापत्रक ओ शुक्लाफाँटा ओ चाँदनी दोधाराम संघरियनके खिचाइल फुटुक, छुटगिनु मै आपन बाध्यताले । अंगरी गन्टीबाटुँ, कहिया आई और बरसके फागुन सातवाँ सम्मेलनके फुन्गर डेलवा लेक ……।

मही लेक सम्मेलनम गैलक दीर्घ भाई आपन अपरझट काम देखाक भेड्डी भुटफुट्याक ड्वासर दिन फचकडेल, कोहलपुर। कोल पेर्टिहुइही आपन कामके, ट्याल ओ खरी फे निक्रटीहुइहिन, ढिर ढिर । मै घर पुग्गिनु, सही सलामत । चारठो सार्जजनिक गाडी चिहुर्क कत्रा भाग्यमानी मनै हुँ मै । बाणी से कंचनपुर गुलरिया एकठो बुह्राइल खटारा बस, गुलरिया से अटरियासम और खटारा, अटरियासे बौनिया और भलमन सुग्घर हाइस यात्रा, बौनिया से भुरिगाउँ और हाइस बाकर पाछ, भुरिगाउँसे बर्दिया गुलरिया खटारा बस । शनिवारके दिन भैली ख्यालअसक ठच्कोक ठच्कोक रोक्टी, मनै चिहुरैटी, झरैटी । भलभाग, डगर पिच हुइलकमार, ख्याँच ख्याँच निपारल, नैट भुख्ल म्याट, चिलिमच्वाँट पर्नेरह बरा । भेडडी म सुरु हुइल साहित्यक गोरपासु साँसटकेसाथ सम्झनायोग्य पल संगर्टी पुरा हुइल । कुई चिलगारी, कुई मोटर गारी, कुई साइकल, भेड्ड त कुइ पैडर आपन आपन ठाँटबास पुगल हुइहीँ, सुन्दर मनके मनैहुक्र,, गोची ओ गोचालीहुक्र ।
गोरपासुक गोँरी मारबेर, गल्टी गुना माफ कर्बी, बच्ल रबी ट औरसाल बाँकेम उक्वारभ्याट कर्बी ।
राम राम सिंहपुर, मै चुम्मर बाटुँ, टुँफे चम्पन जो हुइबो ।
जय गुर्वावा ।

 

 

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित