मोर साहित्यक गोरपासु


सुशील चौधरी

साहित्यम मही कहियासे मोहनी लागल, अस्ट कह सेक्ना आवस्था निहो । मैयाँ, दिन, पल टिक्याक लग्ना चिज निहो, अस्टह हो जैना चिज हो कठ, मुले मैया लागकलाग सौन्र्दयताके बरवार हाँठ रहठ । सुन्दरता देहरुप ओ मनरुप आकर्षित करठ सायद। कबु डुनु कबु एक्कचिजपे मोहन्याइठ, जसिन लागठ, महिहन । साहित्यसे मोर फे अस्टह हुइल । मै छुटिहसे किताब पहर्ना, कविता गीत मुखाग्र कण्ठम लेना बान रह । मै, याकरलाग बाबक हौसला, ओ गुरु हुकन्हक अध्यापन कलाह जस डेठुँ । थारु भाषाम पहर्ना लिख्ना अभ्यास निरलक मार नेपाली ओ अंग्रेजी भाषाम शिक्षा लेलक मनै हुँ मैं । चार कक्षा “माइ इंगलिस बुक वान” किताब हाँठम लेक ए माने एप्पल, अंग्रेजी शब्दक अर्थ घोक्लक, आझु असक लागठ । आज पटा पाइटुँ, स्याउ निफर्ना थरुहटी क्षेत्रम स्याउक व्वाँट निडेख्क फे जवरजस्टी स्याउक चित्रहेर्क मुहमसे लार चुहाइ पर । ए मसे एक्का पह्रपैलसे नेपालगन्ज बजारके एक्का दिमाकम अइनेरह । बाबा पुरान शिक्षाम आठ कक्षासम अध्ययन कर्लक शिक्षित मनै हुइलक मार मै छुटिहम वर्णमालाम ए,वि,सि,डि पहर्ना मौका पैल रनहुँ । छुटी कक्षाम खास कैक सरस्वती पुजा ( श्रीपञ्चमी)क दिन सस्वर वाचन कैजैना, या कुन्देन्दु तुसार हार धवला, या शुभ्रवस्ता बृता । संस्कृतके श्लोक आज फे कण्ठस्त बा । सायद, अस्टह रुचिकर, गिटबाँस, कविता ओ कथा ( बट्कोही) पहर्टी पहर्टी साहित्यके बहुपासम आगैनु कि ?

बहरी,अगनाम घुर्याट् लागल कोकनी निख्वारबेर ह्वाए वा खर बन्कस काट गइल ब्यालाम पुर्खाओन्के मुहमसे सुन्लक, बट्कोही, कहकुट, गिटबाँस फे मही थारु लोकसाहित्यके पारखी बनाइल जसिन लागठ । हुइना ट हरेक पुस्ताहुक्र अप्नेआपहन भाग्यमानी सम्झठुइही, मुले , मै आपन पुस्ताहन भाग्यमानी सम्झठुँ । कसिक कि खेन्हवक कौह्राक आगिटाप ओ मकैक भुजक लावा ओ डहाची चवाइ पागिल, बहरी, छिरवा, अंगनाम कोकनी निखोर्क आजा बुबा, बुडिन्हक प्यारभरल लबजम बट्कोही, किस्सा ओ गिटबाँस सुन पागिल । महटान अंगनाम बठ्न्याओन्क फर्चल मेररीम कुडुक कुडुक चुट्टीक पस्ना घुठ्ठीसम अनाक मन्ड्रा बजाक रहर बटाइ पालिग । सखिर डानु रि डाडा लयम कान्हक रासलिलाक गाथा मनरख्ना मनरख्नी कुम्हा जोरजोरक मैया फुलाइ पागिल । भ्वाज ओ पठ्लेहरी आइल ब्यालाम बठ्न्याओन्से जोवाक लगा लगाक गिट गाक मनरख्नी र्वाज पागिल । आजकालिक लर्का का पैल, डिजे, युटुबम भर्चुअल मैया कर्ना बाध्य बाट । मोर साहित्यप्रतिके अनुराग अस्टह वातावरणम पप्पलक हो कनाअसक लागठ ।

डायरी लिख्ना बान ट म्वार हाइस्कुल पह्रब्याला ठेसे जो हो, मुले व्यवस्थित निरह । लिख्ना ट लिख्ना पुरा कर निसेक्ना, खोब लिखम जसिन लग्ना, दुई तीन सय शब्द लिखल पाछ, सुस्टाजैना करुँ । टब मही लागकी, मै मुहले जट्रा ब्वाल सेक्ठु, ओट्रह, कलमले कापीम काजे लिख निसेक्ठुँ, कैक साँसट लाग । छोक्रा नाचम गीतम “ कोहरसे अइलो साली काहो टुहाँर नाउँ, चिठिया पठैबुँ मै, कौन हो टुहाँर गाउँ ” जोवाक लगाइबेर लिख्ना बाट आए । सारा राट गिटम मैयक फुला फुलैना कैजाए। आज बुझ्टी बाटुँ , मुनके भावना शब्दके चित्र दिमाकम बनाक हाँठले रिगविगैना ट नियमित अभ्यासले बन्ना कला हो काहुँ । एक समय रह, मै नेपाली भाषा सिख्ना नाउँम आपन मातृभाषा फे मजाक ब्वाल निजानु । क्याम्पस पह्र, बबई क्याम्पस गैनुँ ट बल्ल महसुस कर्नु आपन भाषा ओ स.स्कृतिक कट्रा महत्व बा कैक ।
सायद, पैतालिस साल ओर जोशीपुरके काका गोचाली पत्रिका लान्क मही पह्र डेल । पहिला फ्यारा थारु भाषाम लिखल पोस्टा पहर्नु । पह्रब्याला महा साँसट लागल । अँटक अँटक पह्रुँ । ढिरढिर बान पर्टिगैल । खोजखोज पह्रलग्नुँ । दार्जलिंगसे आइना नेपाली उपन्यास लुकेको समाज, प्रकाश कोविद ओ युधिर थापाके निलोचोली, तोता मैना, गुलबकावलीक कथा, हिन्दी थ्रिलर उपन्यास, कमसल कागजम छपक अइना हिन्दी सुपरहिट फिलिमके डायलगभरल पोस्टा फे खोब उसार्गिल । श्रीदेवी, जयप्रर्दा, मिथुन, अमिताभबच्चन, गोविन्दा, धर्वेन्द्र जसिन वलिउड सुपरस्टारहुकन्हक फुटुक रलक पोष्टकार्डके पाछओर सायरी, ओ डुबाट लिख्क संघरियन उपहार पठाइबेर सायरी लिख्ना सीप बन्टी गैल । पाछ वाकर छाप म्वार गिट लिखवेर डेखपरल ।

मोर पहिला लेखन कौन हुई कैक सम्झबेला, २०४५ साल ओर बर्दिया जिल्लक गाउँ गाउँम राम झुम्रा नाच महा चर्चित रह । नाच टोली निरलक गाउँ जो निरहना, भौराओर ट । गे.ह्वा लड्यक पुरुपओर कुछ कम गाउँम नाच मण्डली, महि पटा हुइट सम् बग्नाहाम सन्तराम धारकटुवा, कविराम थारु, भिख्खु चौधरी, पल्टु चौधरी ओ ललित चौधरीक अगुवाईम नाटक समूह सक्रिय रह । हमार गाउँ मजोरबस्तीम बर्षक बरस, पाताभार, उल्टनपुरसे नाच आए । दुई बरस लग्ढार नाच आइल । हम्र लैलालहा लर्काफे आपन गाउँम नाच मण्डली बनाइपरल कैक, भिर्ली । पहिला बरस हम्र गब्बर सिंह नाटक मंचन कर्ली । यी नाटकके संवाद मै अप्पन्हे लिख्नुँ । टब्ब कापीक सिन्ही रना । रफ कैक बचल पन्ना पन्नाम मै डायलग लिख्क संघरियन बाँटु । गिट भर और जन्ना संघरियन ओ अग्रजन् समझक, जोरजार कैक बनाएँ । म्वार पहिला साहित्य लेखन उह हो जसिन लागठ । आब्ब म्वार ठे उ लिखल पोस्टा निहो ।साहित्य लिखपरठ कना सेफे स्वस्थ मनोरंजनकालाग लिखगिल रह । ढर्ना जोगैना कुछ, औसान जो निआइ । रामझुम्रा नाचके गिटक पोथी हेराक आजसमफे चुक्चुकी लागठ । वाकर पाछ, कैलाली गेटाम हुइलक बेस संस्था साँस्कृतिक महोत्सवम काजुनी कैलालीक कौन गाउँक नाच मण्डलीहुक्र तकदिरके पन्ना कना नाटक डेखैल, नाटक असन मजा कि मै आजसम फे बिसए निसेक्लहुँ ।

०५२ साल ओर हो जसिन लागठ, मै लिख्नु, तकदिरके पन्ना नाटक कुछ परिमार्जन सहित। गाउँम मंचन फे हुइल । लोकप्रिय हुइल । तकदिरके पन्ना म मुख्य हिरोके भूमिका खेल्उइया भैया भागिराम चौधरी बहुत नाउँ कमैल । पाछ, भैया माओवादी युद्धम लामवद्ध हुइल । साँस्कृतिक मोर्चाम तहल्का मचैल । दुःखक बाट, युद्ध हुकाहार बलिदानी माँगल, चलगैल । गोचाली (२०२८), संघरिया एकराज चौधरीक जाँगरम बेस बर्दियासे निक्रना टेल्वा, बग्नाहासे निक्रना नेउटा, काठमाण्डौसे निक्रना बिहान पत्रिका थारु भाषा साहित्यके विकासकलाग परर्गोनी जसिन रह । २०५० साल म हो सायद मै सुर्खेतके वीरेन्द्र बहुमुखी क्यापसम अध्ययनरत रहलबेलाम, गोचालीक गठन कैक सुर्खेतम मेरमेरिक गतिविधि कर्टीरहल बेला गोचाली परिवारके सम्मेलन दांगक सौडियार गाउँ हुइल । मै सुर्खेतके प्रतिनिधिक रुपम सहभागी हुइल रनहुँ । उह, सम्मेलनम राष्ट्रिय कविता प्रतियोगिता हुइल रह । मै डव्निभिराउम पहिला स्थान हासिल कर्नु । उ परिवेश मही समयचेतके साथ लिख्ना हौसला मिलल । टबमै एक्काइस बर्षक भाराबैसक ठंरिया रहँु । राजनीतिक ओ सामाजिक रुपान्तरणके चेतना कुछ ना कुछ आस्याकल रह । सुर्खेत रहब्याला, जनसाँस्कृतिक मंचम काम कर्लकमार गिट सङ्गीतओर म्वार लगाव बहर्टी गइल । २०५४ सालके गोचाली पत्रिकाम मोर पहला कविता छपगिल ः युवन आह्वान शीर्षकम । मही पटा हुइट सम् मोर पहिला सिर्जना यिह हो । हुइना ट टबसम्म कविता ओ गिटले नोटबुक भरगिल रह । साँस्कृतिक प्रतियोगताम म्वार लिखल गिट ओ नाच पहिला स्थान पाए ।

त्रिपन्न साल ठेसे सामाजिक विकास ओ मानवअकिधकार क्षेत्रम काम करभिर्लकमार, सचेतनामूलक गिट, नाटक लिख्ना करलग्नुँ । युनिसेफके अभिभावक शिक्षा विषयम प्रशिक्षक प्रशिक्षण तालिम लिह भक्तपुरके उकठो होटलम गैनुँ । तालिम सुरु कर्टी कर्टी अपेक्षा संकलन करबेर प्रशिक्षक आपन जिन्गीक लक्ष्य इमान्दारीपूर्व मेटाकार्डम लिख कल । मै का लिखुँ, का लिखुँ कैक सोच विचार कैक लेखक बन्ना लिखडेनुँ । प्रशिक्षक सहरैल, सिर्जनशील काम कैक । कुछ, संघरियन मही खिज्झोइल फे । उरैल फे, असम्भव, बरवार, आइडल लक्ष्य लिख्लक म । मै संझ्याक आपन कोठाम गैनु, मही और छन्डिक लागल । मै का लिखडेनु कैक,, मुले म्वार मनके बाट सार्वजनिक कर्लकम भित्र भित्र खुशीफे रहनु । लिख भिर्नु फे । बीस बरसम मै यहाँ बाटुँ । मै जान नाजानक लिख्टी रनहुँ उहमार मै उ प्रतिवद्धता सार्वजनिक करसेक्नुँ ।

बाकर पाछ, कुछ ना कुछ कृति त छपाइ परल कना सोच मनम आइलागल, २०५६ सालम कविता ओ गीत सिमोट्क लौव चलन भाग एक निक्रैनु । पोस्टक हिसावले लौव चलन भाग — १ जो म्वार पहिला कृति हो । ओसिन ट यि कृतिम कुछ गिट कविता संघरियनके बा । मुले ढ्याउरनक म्वार सिर्जना बा । २०६२ सालम लौव चलन भाग २ निक्रल , दोस्रा पोस्टक रुपम । अन्ठाउन्न सालम लखारगीन गीति एल्बम निक्रल । सुमित्रा चौधरी ओ म्वार स्वरम म्वार गिटके पहिला पोस्टा हो कलसे कृतिक हिसाबे टिसरा। लडियाम भेउँरा छट्कल बोलके गिट रहल बा गीति पोस्टाम ः
लडियाम भेंउरा छट्कल,
सित्तर बयाल चलल
पखुवाम बनकस हिलल हो………….
एक डु बाट बोलडेओ,
मनके बाट खोल डेओ
हिरडा जुराइ मोर हो ।
बाकर पाछ, कचहरी नाट्य समूह बनाक थारु भाषाम कचहरी नाटक कैगिल । टब, कमैया मुक्ति, लैंगिक विभेद, सामाजिक द्धन्द्ध, सुशासन, रुढिवादी संस्कार लगायतके विषयम नाटक लिख्ना काम कैगिल । नाटक टोलीके सुझाव ओ सल्ला लेक नाटकके अन्तिम रुप डेनाकाम टीम लिडरके हैसियतले मही जो कर परल । यि परिवेश फे मही सिर्जनात्मक लेखनओर हिरगर बनैटी गैल ।

पैसट्ठी सालम ढौरागीन गीतिएल्बम आइल । गायक माधब चौधरीक चर्चित गिटपुरखन्क बनाइलक घर गिट फे यि एल्बमम समेट्गील बा । ढौरागीन गीति एल्बम मोर चौठा पोस्ता बनल । आब समम म मै राष्ट्रिय पत्रिका, मोफसलक पत्रिका, थारु पत्रिकाम निबन्ध, कविता ओ समीक्षा लिख्ना भलमन लेखक होसेक्ल रनहुँ । बर्दियासे निक्रना मैगर हमार सन्देश, साप्ताहिकक सह सम्पादक, मुस्कान अर्ध साप्ताहिक प्रधानसम्पादक, गुर्वावा प्रकाशन प्रा.ली., नेपालगन्जक अध्यक्षके भूमिका निर्वाह कैसेक्ल रहनु । प्रालीक मुखपत्र अग्रासन मासिकम नियमित लिखुँ । दाङ्गमसे निक्रना लौव अग्रासन साप्ताहिकके संरक्षकके रुपम मै नियमित स्तम्भ लिख्टी आइल बाटुँ । थारुवान डटकम, हमार पहुरा, पहुरा, हरचाली, निसराउ, डउना बेबरी, लगायत दर्जनौ थारु पोस्ताम लेख छापगिल बा ।

०६७ सालम मै, सोम डेमनडौरा ओ कृष्ण डेमनडौरा मिल्क नेपालगजम परगा साप्ताहिक पत्रिका दर्ता कैक काम सुरु कर्री । नेपालगन्जहन थारु साहित्यके हब बनैना काम बरवार भूमिका ख्यालल । उह बीचम क्रियाशील गीतकार, गजलकार, मुक्तककार, लेखकहुकन्हक ठाकुरद्धारा जुटेहला कर्ली । उ भेलामसे जंग्रार साहित्यिक बखेरी जर्मल । सोम डेमनडौराक संयोजकत्वम नेपालम सबसे सक्रिय ओ सिर्जनशील साहित्यक बखेरीक रुपम काम करल । आढा दर्जन पोस्ता निकारस्याकल । यी सक्कु काम ओ गतिविधिम अवधाराणत चिन्तनम मै कौनो ना कौनो रुपम मेखगिल बाटुँ । जौन अबसर मही सिर्जनात्मक लेखनके मौका डिहल, कलम मे निम टिस्लोर हुइटी गइल अस मही लागठ ।

०६९ सालम आपन आफिसक कामकेलाग काठमण्डु सरुवा हुइनु ट सर्वहारी गोचा ओ कीर्तिपुर बैठना मैगर भैया बाबुहुक्र मही दिलदार स्वागत कर्ल । मोर पाँच बरसके दर्मियानम कीर्तिपुरम ठुम्रार साहित्यिक बखेरी जर्मल ओ आपन मैगर भूमिका अदा कर्टिबा । मही लागठ गइल सात बरसम काठमण्डु ओ गाउँ बीच साहित्यक सम्बाद ओ भेटघाटम बहुत बढोत्तरी हुइल बा । यिह क्रमम काठमण्डुम रलक संस्कृतिकर्मी ओ कलाकारहुकन्हक व्यवसायिक संस्था चम्पन साँस्कृतिक समूह जरम क , आज थारु गीत संङ्गीतके फँट्वाम तहल्का मच्चैल बा । यी संस्था जर्मैना साँसटम मै लागमिल करपैलक म गर्व लागठ । २०७२ सालम म्वार कविता संग्रह बिरहुल बसिया निक्रल । चम्पन साँस्कृतिक समूह प्रकाशकक रुपम रह ।

नाटक ओ फिल्मओर म्वार लगाब सुरुअसे रह । मस्र्री , चाना, अरहर सिल्हाक, ठोरठार घानामसे हपकक हुइलसेफे ठोरचुन पैसा बनाक भिडियो हेर्लक आझु असक लागठ । हाइस्कुल ओरैटीघरीम चानचुन एकहजार फिलिम हेर सेकल रनहुँ । प्रदशनकारी कलाम म्वार लगाव ओ सिर्जनशीलता डेखपर्नाम वाकर हाँठ बा । भुरभुरा रहर ओ हिट्वा नाटक लिखबेर वाकर प्रभाव झल्कठ । पोष्टर हेर्क कथानक बटोइना प्रतिश्पर्धाम मै सड्ड आघह रनहुँ । नाटकम कुछ ना कुछ कर्ना मोर जुनुन सवार रह । काठमण्डु बसाइम एकठो हुइलसेफे नाटक नाटकघरम डेखैना सप्ना रह । एक दिनक बाट हो । मै ओ सर्वहारी गोचा सर्वनाम नाटकघरम नाटक ह्यार गइल रलही । गोचा मोच्छार माछार अलारी अलारी डेखपर्ना लौरसे परिचय करैल । उ लउन्डा रलह प्रणव आकाश । मिठमाठ गालामर्ली, हमार बखेरीम प्रणव आएभिर्ल , कीर्तिपुर । रसरस हमार मैया गझिंग हुइटी गइल । प्रणब महीसे नाटक मंग्ल । रहर कना नाटक इमेल म पठाडेनुँ । कुछ समय पाछ, नाटक डेखैना सल्ला हुइल । २०७३ पुस १३ गतेसे नाटक भुरभुरा रहरसुरु हुइल ।रहर हन भुरभुरा बनैनाम प्रणवके वाचाल शैली जिम्मेवार बा । रहर नाटक भुरभुरा रहर बनव्याला, लक्षणीकता थप हुइल असक लागठ । मन ओ भाव ओ अनुभूति सल्पुर्न चिंगनी सिर्जकलाग बहुटबरस कर्काई परइ परल, एकठो पहिलोठी चिंग्नी अाँरा पार असक । भुरभुरा रहर करीब तीन बरस लगाक लिख्लक नाटक हो । २०७३ सालम थारु नाटकके इतिहासम पहिला व्यवसायिक नाटक भुरभुरा रहर सर्वनाम नाटकघरम दुईहप्ता मंचन हुइल । ०७४ म हुइल तेस्रा थारु साहित्यिक म्याला, बर्दियाक बढैयातालम हुइल , उह म्यालाम म्वार शब्द संगम निबन्ध संग्रह विमोचन हुइल ।

नाटक लेखने व्यवसायिक दायित्व कंढ्याम आइल असक लागल । सरुभक्तके नाटक सिरुमारानी मण्डला नाटकघरम हेर्नु ट मही लागल । असिन मेरिक कथाबस्तु त हमार लोककथा – बट्कोहीम जठ्याक फे बा, काकर नाटक निलिख्ना ?सर्वहारी गोचाके थारु लोककथा भाग १ मसे हिट्वा बट्कोही छनौट कर्नु ओ, लिख्नु रो रो क ।
बर्दियाक राजापुरम सक्रिय सेडान नाटकघरके शिवानी बाबुहुक्र कैह्येसे नाटक माँगठ, पठाडेनु । लर्का पुरी पकैही कि नाही कैक, घटिभरोसा रह । मुले जंग्रार निक्रल, २०७५ सालम मंचन कर्ल । उहीसे आघ, २०७४ साल फे म्वारलाग बिस्राइ निसेक्जिना हुइल। भुरभुरा रहर नाटक, सलिमा बनल । गइल साल सुनसरी दुहवीम हुइना कलक राष्ट्रिय थारु साहित्य सम्मेलनम नाटक संग्रह विमोचन कना योजना रह । लकडाउन ओ कोरोना कोर्याडिहल । व्यवसायिक रुपम लिख्ना योजनाके साथ जाग्री फे छोरडेनु ।

पोरसाल चैत महिनासे कोरोना भाइरसकमहामारीक मार देशभर लकडाउन लागल । बाहेर निक्रनिपैना अवस्था हुइल । म्वारलाग ट मर्जाट बह्रअस हुइल । नाटक संग्रह, निबन्धसंग्र ( थारु ओ नेपाली), कविता संग्रह ओ आकुर कृति लेखन सुरु हुइना समय मिलल । थारु निमाङ्ग बर्का शब्दकोश लिख्ना सुरुवात कर्नु । भाषिक मानकता ओ मातृभाषाम शिक्षा ओ थारु भाषामा सरकारी कामकाज कर्ना सवालम अवधारणा लेखन फे हुइल यि अन्तरालम । मोरलाग लेखन शौक कम पेशा ढ्याउर बन्टी जाइटा । मोर लेखन भाषा नेपाली ओ थारु बा आब्बसम, मुले अंग्रेजीम फे लिख परल कहना सोच उम्रल बा । शुभचिन्तकहुक्र आसफे कर्टीबाट । सायद, अनुवाद साहित्यके फँट्वाम अंग्रेजी भाषा बेल्ससेकम मै , रसरस वेनिया डोला कहअसक् ।

पह्रगुन कौन काम, हरजोटो ढान ढान कना कहावत थारु समुदायहुक्र गलत असान्दर्भिक सावित कैडेल बाट । ०४६ सालक राजनीतिक परिवर्तन पाछ, शिक्षाक्षेत्रम सबसे ढउरनक प्रगति कर्लक जातिक रुपम थारु जातिन् लेगिल बा, सिनासके एकठो प्रतिवेदनम । मन मन गिटवार कौन, सट्ल सुट्ल जग्वार कौन? कना आहान बा । हम्र जट्रा पहरलिख गैली ,उ ट ठीक बा, मुले पह्रल लिखल, देश डुन्या ड्याखल बुज्रुकहुक्र औरजन्हक विद्या पहर्क पट्टु रामराम कहो कना अवस्थाम बाटी । आपन, इतिहास,, संस्कृति, कला, दर्शन साहित्य, प्रविधि ओ ज्ञान सिद्धान्तहन, जौन भाषाम हुइलसेफे लिखी टब, हमार समाज चम्पन ओ चैनार हुई । मै ट लखनम बौरागैल बाटुँ , कुइ मही लेखक कह नाकह, मै लिख्टी जैम, नेंगटी रलसे मठ्वा कसिक निचिहुर्जाइ ।
जय गुर्वावा ।

अग्रासन खबर

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै प्रकासित